Vậy là hôm nay, mừng sinh nhật thứ 25 của mình (12-3-2014), World Wide Web (tên quen thuộc mà mọi người trìu mến gọi là Web) đã trở thành một “người trưởng thành trẻ tuổi” (young adult) như lời cha đẻ của hệ thống mạng này là Huân tước Tim Berners-Lee, một nhà khoa học máy tính Anh năm nay 58 tuổi, nói trong cuộc trả lời phỏng vấn mới đây tại liên hoan và hội nghị âm nhạc SXSW 2014 ở Mỹ.

Berners-Lee, có nickname là TimBL, nhớ lại rằng vào 25 năm trước người ta vẫn còn là những “kẻ tích trữ” thông tin và hệ thống. Ban đầu, họ không nhìn thấy được lợi ích của việc chia sẻ các dữ liệu của mình cho thế giới.

Vào tháng 3-1989, TimBL, lúc đó ở đầu tuổi “tam thập nhi lập” đã đưa ra một hệ thống quản lý thông tin gọi là World Wide Web. Và khoảng giữa tháng 11 năm đó, ông đã thực hiện thành công cuộc liên lạc đầu tiên giữa một máy khách (client) dùng giao thức HTTP (hypertext transfer protocol, giao thức truyền tải siêu văn bản) với một máy chủ (server) thông qua Internet.

WWW là một hệ thống các tài liệu siêu văn bản được liên kết lại với nhau thông qua mạng Internet. Với một trình duyệt web, người ta có thể mở xem các trang web chứa chữ, hình ảnh, video và những dạng media khác và mở qua lại giữa chúng thông qua các siêu liên kết (hyperlink).

Web được cư trú trên thế giới Internet với các địa chỉ URL được định danh bằng giao thức HTTP:// hay HTTPS://. Khác với web không có mục đích cụ thể, giao thức liên lạc này được dùng cho yêu cầu và đáp ứng của web. Giao thức HTTP là nền tảng cho hoạt động của web, và việc bổ sung lớp mã hóa vào nó thành HTTPS là rất cần thiết khi các thông tin bí mật (như mật khẩu, thông tin ngân hàng,…) được trao đổi trên Internet công cộng.

Cha đẻ của web, Sir Tim Berners-Lee.

Theo TimBL, ở tuổi 25, web là độc lập và tự lập. Nó có những quyền nhưng cũng có những trách nhiệm của mình. Ông cũng nghĩ rằng web sẽ phải phản ánh chính xác các quyền và các trách nhiệm của tất cả những người sử dụng nó. “Có những quyền nào đó sẽ phải được làm cho có ý nghĩa thiêng liêng hơn”, ông nói.

Cha đẻ của web nhấn mạnh: web có thể là một công cụ cho cả tự do lẫn áp bức. Ông nói: “Một số nước dùng web để tước bỏ quyền lực của các công dân mình và để dọ thám họ.” Việc kiểm soát của một nhóm quyền lực đối với web, hay các luật pháp chi phối nó có thể là “rất xấu cho web”. Nhưng ông dự đoán rằng: các luật lệ do tập thể bảo trợ giới hạn dòng chảy của thông tin vẫn sẽ tiếp tục xuất hiện đột ngột.

TimBL cho biết cách đây 25 năm, ông không có ý tưởng rằng web sẽ là rất quan trọng và rất có ảnh hưởng trong sự tăng trường của hoạt động kinh doanh và xã hội như nó thật sự làm được. Ông thích nhìn thấy các kỹ sư dùng sự thông minh xã hội của mình nhiều hơn nữa để “xây dựng các website sẽ được dùng để tương tác với người dân từ các nền văn hóa khác, để chiến đấu chống sự bài ngoại và sự ngu dốt.”

Điều thật sự làm cha đẻ web nản lòng là sự lộng hành quá thể của loại thư rác (spam email). Ông nói: “Đó là một sự lãng phí băng thông và thời gian”.

Nhìn về tương lai của web, cha đẻ của web hào hứng về việc chuyển các trang web tĩnh thành các trang web động, có tính tương tác cao. Ý tưởng của ông là những trang web có thể được lập trình để giống như một chiếc máy tính. Thì ra cái ý ông nói web bây giờ là một người trưởng thành có tính tự lập là như thế này. Ông đánh giá đó là một sự thay đổi lớn lao. Nó dẫn tới sự liên lạc thời gian thực giữa các trang web và một phương cách mới để làm ra những điều mạnh mẽ.

Ông hy vọng trong 25 năm tới sẽ nhìn thấy web cho mọi người khả năng kiểm soát nơi dữ liệu của họ được lưu trữ. Và dĩ nhiên là phải bảo đảm rằng cơ sở hạ tầng của nó vẫn được miễn phí và web sẽ úng hộ cho quyền con người.

Cho tới nay, Berners-Lee, người vào năm 2004 được Nữ hoàng Anh Elizabeth II phong cho tước hiệu Hiệp sĩ, vẫn gắn bó với sinh mạng của web. Ông hiện là giám đốc của World Wide Web Consortium (W3C) giám sát việc phát triển tiếp tục của web, nhà sáng lập Quỹ World Wide Web Foundation, cũng như giữ một loạt những cương vị khác có liên quan tới tương lai đứa con thời đại số của mình.

Nhân loại sẽ mang ơn web và cha đẻ của nó. Nếu không có web, kho tàng tri thức vô giá của loài người sẽ bị mai một, đóng rong rêu và bị hủy diệt dần dưới lưỡi hái thời gian trong những tủ sách gia đình, thư viện, nhà bảo tàng, thư tịch, kho lưu trữ,… Nếu không có web, mọi mặt cuộc sống con người sẽ vẫn diễn ra theo cách của nó trước năm 1989, bị bó chặt trong cái ranh giới của không gian và thời gian. Nếu không có web, bản thân từng người sẽ không được thông tuệ, nhìn xa hiểu rộng, tri thức bao la như ngày nay. Ngay trước mắt sờ sờ ra đây, nếu không có web, bạn và tôi nào có cơ duyên được biết nhau, tôi đâu có thể có được cái hạnh phúc hầu chuyện cùng bạn qua những dòng chia sẻ này. Và cái quan trọng hơn cả, nếu không có web, mạng Internet thần kỳ cũng chẳng đem lại được những ích lợi khổng lồ như thế này.

Happy Birthday chàng web tuổi 25!

PHẠM HỒNG PHƯỚC

(Saigon 12-3-2014)

Sáng 12-3-2014, Google mừng sinh nhật web như thế này.

Nhà Yahoo cũng tặng bánh sinh nhật cho web.