Cuối cùng, sau một thời gian dài cả tuần chơi chiêu lấp lửng con cá vàng “yes or no”, ngày 27-11-2019 (ngày 28-11-2019 theo giờ Việt Nam) tại Nhà Trắng, Tổng thống Mỹ Donald Trump cũng đã ký thông qua 2 đạo luật S.1838 và S.2710 về Hong Kong nhằm hỗ trợ người biểu tình ủng hộ dân chủ ở Hong Kong. Hai đạo luật về Hong Kong này được Tổng thống Trump ký ngay trước ngày lễ Tạ ơn Thanksgiving Day.

Hành động của Tổng thống Trump được dự báo sẽ làm căng thẳng thêm mối quan hệ Mỹ – Trung. Trong một tuần qua, sau khi đã được cả 2 viện Quốc hội thông qua với tỷ lệ tuyệt đối, 2 dự luật Hong Kong này đã nằm trên bàn ông Trump. Và Tổng thống Mỹ cứ lơ lửng cho mọi người đồn đoán 50-50. Thậm chí có những nguồn dự đoán ông sẽ từ chối ký chúng để thuyết phục Bắc Kinh chịu nhượng bộ hòng có thể sớm kết thúc cuộc thương chiến căng thẳng kéo dài giữa Mỹ và Trung Quốc.

Ngay cả ông Trump cũng “giựt hộp” những người ủng hộ người dân Hong Kong và tạo hy vọng tràn trề cho Bắc Kinh khi trong cuộc trả lời phỏng vấn của chương trình truyền hình Fox & Friends ngày 22-11-2019, ông nói mình có thể sẽ phủ quyết dự luật nhân quyền cho Hong Kong vừa được Quốc hội Mỹ thông qua do ông đang cân bằng các quyền lợi cạnh tranh trong mối quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc. Tổng thống Trump giải thích: “Chúng ta phải sát cánh cùng Hong Kong, nhưng tôi cũng phải đứng cùng với Chủ tịch Tập Cận Bình, ông ấy là một người bạn của tôi. Ông ấy là một người tuyệt vời… Tôi muốn thấy họ giải quyết được vấn đề này.”

Ngày 20-11-2019, chỉ vài tiếng đồng hồ sau khi Thượng viện Mỹ thông qua dự luật “Dân chủ và Nhân quyền Hong Kong”, các cơ quan cấp cao phía Trung Quốc đồng loạt lên tiếng phản đối mạnh mẽ, thậm chí đe dọa sẽ có biện pháp đáp trả nếu Mỹ không rút lại dự luật này.

Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Cảnh Sảng chỉ trích: “Mỹ tiếp tục bỏ qua sự thật, áp dụng tiêu chuẩn kép và can thiệp trắng trợn vào các vấn đề Hong Kong cũng như các vấn đề nội bộ khác của Trung Quốc. Hành vi này là sự vi phạm nghiêm trọng luật pháp quốc tế và các chuẩn mực cơ bản điều chỉnh quan hệ quốc tế”. Người đại diện Bộ Ngoại goa Trung Quốc cảnh báo: “Trung Quốc lên án và kiên quyết phản đối, yêu cầu Mỹ phải ngừng ngay lập tức việc can thiệp vào các vấn đề Hong Kong và vấn đề nội bộ khác của Trung Quốc hoặc tự lãnh hậu quả xấu.”

Trưa 20-11, Bộ Ngoại giao Trung Quốc ra thông cáo cho biết: Thứ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Mã Triêu Húc đã triệu tập Đại sứ Mỹ tại Trung Quốc, ông William Klein, để trao công hàm “phản đối mạnh mẽ” động thái của Mỹ. Bộ Ngoại giao Trung Quốc nhấn mạnh: “Chúng tôi yêu cầu phía Mỹ ngay lập tức thực hiện các bước đi ngăn chặn các dự luật liên quan đến Hong Kong chính thức trở thành luật, cũng như ngừng can thiệp vào công việc nội bộ của Trung Quốc. Nếu Washington vẫn tiếp tục lấn tới theo cách này, Trung Quốc chắc chắn sẽ có những biện pháp đáp trả mạnh mẽ và Mỹ sẽ phải chịu mọi hậu quả.”

Ngày 26-11, Bộ Ngoại giao Trung Quốc lại cảnh báo Mỹ: “Trung Quốc kêu gọi Mỹ nhận ra tình hình, ngay lập tức sửa sai, ngăn chặn dự luật liên quan đến Hong Kong trở thành luật, ngừng mọi lời nói và hành động can thiệp vào các vấn đề Hong Kong và can thiệp vào công việc nội bộ của Trung Quốc. Nếu không, tất cả các hậu quả phát sinh từ đó sẽ do Mỹ gánh chịu.”

Hạ viện Mỹ ngày 20-11-2019 đã thông qua hai dự luật nhằm ủng hộ người biểu tình Hong Kong và cảnh cáo Trung Quốc về vấn đề nhân quyền. Hai dự luật này ngay sau đó được gửi tới Nhà Trắng để Tổng thống Donald Trump hoặc là ký ban hành luật hoặc là phủ quyết.

Luật Nhân quyền và Dân chủ Hong Kong (S.1838 bill) được Hạ viện biểu quyết thông qua với tỷ lệ gần như đồng thuận tuyệt đối 417-1. Dự luật này ngày 19-11 đã được Thượng viện thông qua (bỏ phiếu miệng) mà không có ai phản đối và gửi cho Hạ viện. Trước đó, vào tháng 10-2019, Hạ viện cũng đã thông qua một dự luật tương tự. Dự luật đòi hỏi Bộ Ngoại giao Mỹ phải xác nhận ít nhất một năm một lần rằng Hong Kong duy trì đủ quyền tự trị để được Mỹ dành cho quy chế thương mại đặc biệt giúp lãnh thổ này trở thành trung tâm tài chính thế giới. Dự luật cũng đưa ra những chế tài nhắm vào các giới chức chịu trách nhiệm về các vi phạm nhân quyền tại Hong Kong.

Dự luật thứ hai (S.2710 bill) được Hạ viện thông qua với tỷ lệ đồng thuận tuyệt đối 417-0 qua đó cấm xuất khẩu các loại vũ khí kiểm soát đám đông sang cho lực lượng cảnh sát Hong Kong bao gồm hơi cay, đạn cao su và súng bắn điện. Ngày 19-11, dự luật này cũng đã được Thượng viện đồng ý.  

Giới bình luận cho biết hiếm có những dự luật được cả hai viện của Quốc hội Mỹ đồng thuận thông qua với tỷ lệ tuyệt đối như vậy. Theo Bloomberg (28-11-2019), tỷ lệ bỏ phiếu tuyệt đối của cả Lưỡng viện Quốc hội như vậy bảo đảm cho dự luật khả năng cao không thể bị tổng thống phủ quyết (veto-proof), khiến ông Trump ít có sự chọn lựa nào hơn là phê chuẩn chúng.

Xin mời xem video:

PHẠM HỒNG PHƯỚC