Tôi cứ hy vọng trang Worldometer bị lỗi dữ liệu. Bởi nó báo rằng ngày 14-4-2020, thế giới có một kỷ lục cực choáng: lần đầu tiên vượt mốc 10.000 người chết vì novel coronavirus (cụ thể lá 10.761 người, so với 5.421 người vào ngày hôm trước). Và điều gây bức xúc là sự tăng vọt đó lại xuất phát từ Mỹ. Trong ngày 14-4, Tổng thống Donald Trump có lẽ phải choáng người muốn nổi điên lên khi thấy số người chết nội trong ngày vọt cái tới 6.185 người (so với 1.535 người của ngày hôm trước). Cao nhất trước đó là 2.035 người vào ngày 10-4. Và ngày 15-4 có thêm 2.763 người chết nữa.

Trong ngày 15-4, thế giới có thêm 8.240 người chết vì novel coronavirus.

Sự thay đổi số liệu theo hướng tăng lên này là do cách định nghĩa mới của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Bệnh tật (CDC) Mỹ về người chết vì novel coronavirus.

Theo hướng dẫn mới của CDC: “Kể từ ngày 14-4-2020, số ca bệnh (case) và số tử vong trong thống kê của CDC bao gồm cả các ca bệnh và tử vong được xác nhận lẫn các ca bệnh và tử vong có thể xảy ra (confirmed and probable cases and deaths). Thay đổi này được thực hiện để phản ánh tuyên bố về vị thế COVID-19 tạm thời do Hội đồng các nhà dịch tễ học lãnh thổ và tiểu bang (Council for State and Territorial Epidemiologists) ban hành vào ngày 5-4-2020. Tuyên bố vị thế này bao gồm định nghĩa về ca bệnh và làm cho COVID-19 trở thành một căn bệnh đáng chú ý trên toàn quốc (a nationally notifiable disease).

Một ca bệnh hoặc tử vong được xác nhận (confirmed case or death) được xác định bằng cách thỏa mãn bằng chứng phòng thí nghiệm xác nhận đối với COVID-19. Một ca bệnh hoặc tử vong có thể xảy ra (probable case or death) được xác định bởi các điều kiện: 1) đáp ứng các tiêu chí lâm sàng VÀ bằng chứng dịch tễ học mà không có xét nghiệm trong phòng thí nghiệm xác nhận được thực hiện cho COVID-19; hoặc 2) đáp ứng bằng chứng phòng thí nghiệm giả định VÀ hoặc tiêu chí lâm sàng HOẶC bằng chứng dịch tễ học; hoặc 3) đáp ứng các tiêu chí hồ sơ quan trọng mà không có xét nghiệm trong phòng thí nghiệm xác nhận được thực hiện cho COVID19. (1) meeting clinical criteria AND epidemiologic evidence with no confirmatory laboratory testing performed for COVID-19; or 2) meeting presumptive laboratory evidence AND either clinical criteria OR epidemiologic evidence; or 3) meeting vital records criteria with no confirmatory laboratory testing performed for COVID19.)
Thay đổi này là một thí dụ nữa về một trong nhiều lý do tại sao nhãn “trường hợp được xác nhận” (confirmed cases) được một số người sử dụng để chỉ định tổng số ca bệnh là không chính xác. CDC Hoa Kỳ (và Worldometer) luôn sử dụng nhãn “Total Case”. Canada là một thí dụ khác trong đó “tổng số bao gồm các trường hợp được xác nhận và có thể xảy ra được báo cáo công khai”.

Vì thế, theo quy định mới, vào ngày 14-4, Thành phố New York đã báo cáo thêm 3.778 trường hợp tử vong xảy ra kể từ ngày 11-3 và được phân loại là “có thể xảy ra” (probable), được định nghĩa như sau: Người chết không có xét nghiệm dương tính với SARS-CoV-2 ( COVID-19) nhưng giấy chứng tử liệt kê nguyên nhân tử vong là do COVID-19, hoặc một “bệnh tương đương”.

Từ ngày 14-4 trở đi, Thành phố New York đã cung cấp – và sẽ tiếp tục cung cấp – số lượng tử vong có thể xảy ra (probable death) được cập nhật trong các báo cáo hàng ngày.

Ngày 15-4, trong cuộc họp báo hàng ngày, Thống đốc bang New York, ông Andrew Mark Cuomo nói rằng: “Chúng tôi sẽ bắt đầu báo cáo tất cả các loại tử vong theo hướng dẫn mới của CDC và đang liên hệ với các cơ sở để nhận được số cập nhật.” Ông cũng nói thêm rằng có thể có thêm những người chết mà chưa được tính vì không ở trong bệnh viện. Trong bản cập nhật ngày 15-4, trang web chính thức của Bộ Y tế Tiểu bang New York vẫn chưa bao gồm (cũng không báo cáo riêng) các trường hợp tử vong “có thể xảy ra” được báo cáo bởi Thành phố New York một ngày trước đó. Vào ngày 16-4, khi được hỏi về vấn đề này, các quan chức của Tiểu bang New York đã bình luận về quyết định của họ về việc không thêm các trường hợp tử vong có thể xảy ra ở Thành phố New York nói rằng các trường hợp tử vong có thể xảy ra đã được báo cáo bởi Thành phố New York trong một danh mục mới và riêng biệt, không thêm hai số (xác nhận và có thể xảy ra) vào một danh mục.

Chỉ có điều, khi gộp luôn số người đã được xác nhận và số người có thể xảy ra lại, số liệu sẽ rất lớn. Mà đây lại là những số liệu nhạy cảm và gây sốc. Mục đích để làm gì có thể sẽ gây tranh luận.

HẠNH LEE