Vậy là từ ngày 15-8-2021, đất nước Nam Á Afghanistan đã rơi trở lại vào tay phe Taliban. Báo Mỹ The New York Times ngày 15-8-2021 giựt tít: “20-Year U.S. War Ending as It Began, With Taliban Ruling Afghanistan” (Cuộc chiến tranh của Mỹ 20 năm kết thúc như khi nó bắt đầu với Taliban cầm quyền ở Afghanistan). Trong khi đó, Mohammad Naeem, người phát ngôn của Taliban, nói với đài truyền hình Arập Al-Jazeera rằng cuộc chiến tranh ở Afghanistan đã kết thúc sau 20 năm hy sinh chiến đấu của Taliban.

Lá cờ trắng của Taliban đã tung bay ở Kabul.

Tình cảnh của thủ đô Kabul ngày 15-8-2021 làm người ta liên tưởng tới Sài Gòn ngày 30-4-1975. Mỹ đưa hàng ngàn lính thủy quân lục chiến tới bảo vệ cho máy bay di tản nhân viên ngoại giao và công dân Mỹ. Nhiều người dân ở Kabul đổ ra sân bay tìm cách di tản, trong khi nhiều người khác tay đẩy, tay xách, nách mang hành lý rời thủ đô bằng đường bộ. Quân Taliban từ các cửa ngõ tiến vào tiếp quản thủ đô. Tổng thống Ashraf Ghani của Afghanistan, người đã đắc cử 2 lần (năm 2014 và 2019) đã kịp bay sang Uzbekistan với lý do được ông viết trên Facebook là “để tránh đổ máu”. Hành động tháo chạy cũng được coi là để ông này tránh phải “đầu hàng Taliban”. Hình ảnh mang tính biểu tượng cho sự kiện chính quyền của Afghanistan sụp đổ, thủ đô Kabul thất thủ, rơi trở lại vào tay Taliban là những tay súng Taliban ngồi vào chiếc bàn làm việc của Tổng thống Ghani khi họ tiếp quản dinh Tổng thống đã không còn Tổng thống.

Taliban là một phong trào Hồi giáo bị phương Tây coi là cực đoan với những lề luật Hồi giáo Sharia nghiêm khắc. Nó nổi lên vào năm 1994 trong cuộc nội chiến Afghanistan. Taliban cầm quyền trên 3 phần 4 lãnh thổ Afghanistan từ năm 1996 tới năm 2001. Quyền lực của Taliban ở Afghanistan đã bắt đầu mất từ tháng 10-2001 trước sức tấn công của một nỗ lực chung gồm Mặt trân Hồi giáo Thống nhất (Liên minh Phương Bắc, United Islamic Front – Northern Alliance), các toán Hoạt động Đặc biệt SO của Mỹ và sự yểm trọ của không lực Mỹ). Chính quyền Taliban đã bị đánh đổ sau khi Mỹ đưa quân vào Aghanistan hồi tháng 12-2001 trong cuộc chiến báo thù vụ nước Mỹ bị khủng bố Hồi giáo tấn công tháng 9-2001. Suốt từ đó, Taliban vẫn tiếp tục cuộc chiến đấu của mình chống lại quân Mỹ, lực lượng an ninh quốc tế (International Security Assistance Force, ISAF) do NATO lãnh đạo, và chính quyền do Mỹ lập ra và hậu thuẫn.

Trực thăng quân sự Mỹ đang di tản người Mỹ khỏi Kabul ngày 15-8-2021.

Đại sứ quán Mỹ tại Kabul bỏ trống ngày 15-8-2021.

Thế giới đang lo ngại hướng về Afghanistan với hồi ức và nỗi ám ảnh về thời Taliban cai trị ở đất nước Nam Á này trước đây và những gì lực lượng này đã làm trong cuộc chiến vừa qua. Liệu lần trở lại cầm quyền này, Taliban có lợi hại hơn xưa? Điều thấy rõ là Afghanistan sẽ tiếp tục bất ổn cả bên trong lẫn từ bên ngoài.

P.H.P.

+ Nguồn ảnh từ Internet. Thanks.