Một bà mẹ là giáo viên hưu trí hồi thượng tuần tháng 9-2025 gọi điện thảng thốt báo với người bạn thân từng là đồng nghiệp: Cô con gái bà vừa bị bọn lừa đảo trên mạng chiếm đoạt hơn 70 triệu đồng. Chiêu trò của chúng là chào mời “con mồi” tham gia chương trình ưu đãi mua hàng online 0 đồng.

Có thể nói rằng, “óc sáng tạo” của bọn lừa đảo trên mạng là “bất tận”. Chúng liên tục tung ra đủ loại chiêu trò hấp dẫn, đặc biệt là “bám theo” các sự kiện thời sự. Chẳng hạn, mới nhất là việc Chính phủ có chính sách tặng quà “100.000 đồng” cho mỗi công dân dịp mừng 80 năm Quốc khánh 2-9. Thủ đoạn phổ biến của chúng dịp này gồm: gửi tin nhắn hoặc đường link giả mạo với nội dung “nhận quà tặng 100.000 đồng”, “điền thông tin để nhận tiền”, “cài đặt VNeID để nhận quà”; giả mạo cán bộ, công an, ngân hàng gọi điện yêu cầu cung cấp mã OTP, thông tin tài khoản hoặc chuyển tiền để “xác thực”; lập fanpage, website giả danh cơ quan chức năng nhằm thu thập dữ liệu cá nhân.

Ảnh do AI ChatGPT tạo. Thanks.

Chiêu trò lừa đảo “ăn theo” chính sách tặng quà này càng khiến người dân – đặc biệt là những người thiếu kỹ năng công nghệ – dễ “dính bẫy” trong tình trạng ứng dụng định danh điện tử VNeID mấy ngày liền bị quá tải dẫn tới chập chờn, không thể truy cập được. Thậm chí, có nhiều lúc, đừng nói chi là vào đăng ký thông tin “An sinh xã hội”, ngay cả việc truy cập ứng dụng “tổng” này cứ luôn bị “treo”, ảnh hưởng tới cả việc xuất trình, xác thực những giấy tờ tùy thân khác. Chắc chắn sau sự việc này, cơ quan quản lý phải nhanh chóng có những giải pháp khắc phục để không tái diễn.

Người ta nói quả không sai: Ngày trước, lên mạng gặp virus; còn ngày nay, lên mạng là gặp lừa đảo. Sự dai dẳng đầy thách thức của bọn tội phạm mạng, cụ thể là bọn lừa đảo qua mạng, luôn gây bất an và bức xúc cho người dùng mạng. Đặc biệt là trong kỷ nguyên số, thời của Internet. Phải chăng, việc xử lý các hành vi tội phạm mạng rất phức tạp và biện pháp xử lỷ chưa nghiêm minh, đích đáng?

Theo giới chuyên gia, vấn nạn tội phạm mạng lộng hành là chuyện nhức nhối của toàn cầu. Vì thế, bên cạnh các giải pháp tăng cường an ninh mạng của cơ quan hữu trách và các tổ chức liên quan, giải pháp khả thi nhất vẫn là người dùng có ý thức tự bảo vệ chính mình. Và việc này cần được Nhà nước phối hợp cùng các tổ chức liên quan tiến hành công tác tuyên truyền ý thức phòng, chống lừa đảo mạng một cách sâu rộng trong cộng đồng. Việc cảnh báo cần phải được thực hiện thường xuyên trên mọi kênh truyền thông, kể cả mạng xã hội.

Ngay trong dịp khai giảng năm học mới này, các cơ quan và tổ chức cần phối hợp với nhà trường, từ tiểu học tới đại học, tổ chức việc tuyên truyền về an ninh – an toàn mạng; phòng, chống tội phạm mạng, cho thầy trò, đặc biệt là lứa học sinh – sinh viên mới. Việc này không chỉ giúp cho bản thân học sinh – sinh viên mà còn cho cả gia đình, người thân.

Mặc dù vẫn đang trong giai đoạn hậu sáp nhập bộn bề công việc, chính quyền các xã phường mới cũng cần phải quan tâm tới công tác tuyên truyền cho người dân trên địa bàn về việc phòng ngừa và đấu tranh với các hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên không gian mạng. Cẳng hạn như ngày 4-9-2025, Công an xã Lệ Thủy (tỉnh Quảng Trị) đã phối hợp cùng Phòng An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao – Công an tỉnh tổ chức hội nghị tuyên truyền cho hàng trăm người dân trên địa bàn về phòng, chống tội phạm mạng và lừa đảo trên mạng. Việc này rất hữu ích ngay lập tức.

Bài đã in trên báo Người Lao Động Chủ nhật 7-9-2025 và trên báo NLĐ Online.

NGÔ LÊ