Starlink là một hệ thống Internet vệ tinh (satellite Internet) của Starlink Services, LLC, một nhà cung cấp dịch vụ viễn thông quốc tế thuộc sở hữu của công ty hàng không vũ trụ Mỹ SpaceX. Bắt đầu vận hành từ năm 2019, hệ thống Starlink hiện cung cấp vùng phủ sóng qua vệ tinh cho khoảng 150 quốc gia và vùng lãnh thổ. Công ty cũng đặt mục tiêu cung cấp dịch vụ băng thông rộng di động toàn cầu.

Tại Việt Nam, vào tháng 3-2025, Starlink đã được Chính phủ cấp phép thí điểm có kiểm soát trong thời gian 5 năm, với số lượng thuê bao tối đa là 600.000. Quyết định số 659/QĐ-TTg được ban hành ngày 23-3-2025 cũng nêu rõ, SpaceX phải đặt trạm cổng mặt đất (trạm Gateway) trên lãnh thổ Việt Nam để bảo đảm tất cả lưu lượng do các thuê bao trên lãnh thổ Việt Nam đều phải đi qua trạm Gateway này và kết nối vào mạng viễn thông công cộng tại Việt Nam.

Hệ thống vệ tinh Starlink trên quỹ đạo Trái đất phủ sóng liên lạc khắp toàn cầu.

Kể từ khi SpaceX lần đầu tiên triển khai chương trình Starlink vào năm 2019, đã có hơn 500 lần vệ tinh phải nhập trở lại khí quyển Trái đất ngoài dự kiến. Tất nhiên, các vệ tinh này thường bị phá hủy khi va chạm với bầu khí quyển trước khi bất kỳ thành phần chính nào có thể chạm tới bề mặt hành tinh.

Tình trạng này có nghĩa là có rất nhiều lực cản quỹ đạo không mong muốn đang diễn ra. Và thủ phạm chính chính là vua của hệ Mặt trời, đó là Mặt trời.

Theo tác giả Michael Bizzaco trên trang công nghệ BGR, một phần nhờ vào chu kỳ Mặt trời (solar cycle) tương đối bận rộn — với các đợt bùng phát Mặt trời (solar flares), vết đen Mặt trời (sunspots), và các vụ phun trào vật chất vành nhật hoa (coronal mass ejections) — tầng trên của khí quyển (upper atmosphere) đang hấp thụ rất nhiều nhiệt, khiến nó giãn nở. Sự gia tăng này đồng nghĩa với việc lực cản tác động lên các tàu vũ trụ bay quanh Trái đất ở quỹ đạo thấp cũng tăng lên. Khi lực hấp dẫn trở nên quá lớn, các vệ tinh sẽ “rơi” ra khỏi quỹ đạo, khiến các vật thể như vệ tinh Starlink bị cháy rụi khi lọt vào tầng khí quyển trên.

Mặt trời hiện đang trong giai đoạn cuối của chu kỳ Mặt Trời thứ 25, một khoảng thời gian 11 năm, trong đó Mặt trời trải qua sự đảo ngược dần dần về vị trí của các cực từ. Theo một nhóm nhà khoa học do nhà vật lý vũ trụ Denny Oliveira dẫn đầu, Hệ Mặt trời của chúng ta đang trải qua giai đoạn hoạt động đỉnh điểm khi nó tiến gần đến thời điểm đảo ngược của các cực từ (the reversal of its magnetic poles), được gọi là cực đại Mặt trời (solar maximum).

Vệ tinh Starlink.

Mặc dù tất cả các vật thể quỹ đạo thấp của Trái đất đều dễ bị ảnh hưởng bởi sự gia tăng hoạt động của Mặt trời, SpaceX đã phóng 8.873 vệ tinh Starlink kể từ năm 2019, và hiện có 7.669 vệ tinh trong số này vẫn đang hoạt động, chưa bao giờ có nhiều vệ tinh quỹ đạo thấp của Trái đất như vậy trong những giai đoạn hoạt động năng lượng mặt trời mạnh mẽ. Điều đó có nghĩa là 1.204 vệ tinh không còn hoạt động, hàng trăm trong số đó đã bị đưa ra khỏi quỹ đạo.

SpaceX đã thiết kế các vệ tinh của mình để chúng có thể ngừng hoạt động sau 5 năm sử dụng, và phần cứng được thiết kế để phân hủy trước khi chạm tới bề mặt Trái đất. Tuy thỉnh thoảng vẫn có một vài mảnh vỡ có thể vượt qua mọi trở ngại và rơi xuống mặt đất, nhưng phần lớn các vệ tinh này không bao giờ xuống được tầng khí quyển trên.

Đó là cái giá phải trả cho việc kinh doanh trong vũ trụ của SpaceX.

H.X.