Cho tới bây giờ, gần nửa tháng sau vụ đánh bom kép tại Boston (bang Massachusetts) chiều 15-4-2013 và đúng 10 ngày sau khi bắt được nghi phạm số 2 Dzhokhar Tsarnaev tối 19-4, cũng như bắn chết nghi phạm số 1 Tamerlan Tsarnaev, nhà chức trách Mỹ có thể xác nhận rằng hai anh em di dân tới Mỹ từ Chechnya hành động một mình. Họ cũng biết được động cơ của hai nghi phạm là tự cho mình có sứ mạng bảo vệ Hồi giáo trước sự o ép của Mỹ; đồng thời muốn báo thù cho các nạn nhân trong 2 cuộc chiến tranh do Mỹ khởi xướng ở Afghanistan và Iraq.

Như vậy là FBI tạm thời trả lời được một câu hỏi của Tổng thống Barack Obama đặt ra cho nhà chức trách Mỹ về động cơ của các nghi phạm. Họ còn nợ “tông tông” của mình câu hỏi liệu có ai giúp hai nghi phạm không?; đặc biệt là câu hỏi mấu chốt của mọi vấn đề mà giải được nó có thể giúp ngăn ngừa những sự cố tương lai, đó là cớ sao những người trẻ lớn lên và học hành ở Mỹ lại xoay qua thù ghét Mỹ?

Hỗm rày FBI tung lực lượng đi nhiều hướng cả trong lẫn ngoài nước để cố gắng tìm kiếm những mảnh ghép của bức tranh jigsaw puzzle về vụ đánh bom Boston.

Khi phát hiện Dzhokhar có cầm chiếc điện thoại trước khi quả bom thứ nhất nổ, FBI lập tức tình nghi anh ta có thể nhận lệnh từ ai đó. Chuyện xác minh nghi vấn này với trình độ khoa học – kỹ thuật bây giờ đâu có khó. Nếu bí quá, FBI có thể lên kênh truyền hình AXN để nhờ vả cô nàng nhà phân tích Nell Jones (do Renée Felice Smith đóng) và anh chàng chuyên viên kỹ thuật Eric Beale (Barrett Foa) trong series phim NCIS ở Los Angeles chỉ 30 giây là xong ngay mà!

FBI đã cố gắng giải mã cái nhân vật bí ẩn tên là “Misha” mà cha mẹ và ông chú của hai anh em nghi can nói là kẻ đã gieo rắc tư tưởng Hồi giáo cực đoan bạo lực cho con cháu họ. Hãng tin Mỹ AP (27-4) nói rằng: FBI cho biết đã lần được nhân thân của “Misha”, một người Mỹ gốc Armenia (một nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ nằm ở khu vực Nam Caucasus) mà theo mô tả là một người đàn ông cạo trọc đầu và để bộ râu Hồi giáo màu đỏ. Nhưng cơ quan này nói họ không tin nhân vật người Cơ đốc giáo cải sang Hồi giáo này có liên quan tới vụ đánh bom Boston.

Câu chuyện trở nên gay cấn hơn khi tối 28-4, Christian Caryl của chuyên mục điểm sách The New York Review of Books cho biết đã tiếp cận được với nhân vật “Misha” này. “Hôm nay tôi đã có thể gặp được “Misha”, người có tên thật là Mikhail Allakhverdov, tại nhà ông ấy ở bang Rhode Island, trong một khu ngoại ô của tầng lớp trung lưu thấp. Ông ta sống trong một căn hộ giản dị, sạch sẽ với cha mẹ già. Ông này xác nhận mình đã cải sang đạo Hồi và có biết Tamerlan Tsarnaev. Nhưng ông ta dứt khoát bác bỏ mình có liên can tới vụ đánh bom. Ông này nói: Tôi không phải là thầy giáo của nó. Nếu tôi là thầy của nó, tôi đã nói nó đừng có làm bất cứ việc gì như thế hết.”

Theo mô tả của Caryl, Allakhverdov, 39 tuổi, nói giọng Armenia – Ukrainia, cao trung bình và có một râu vàng ánh đỏ mỏng. Ông ta đã biết Tamerlan tại Boston từ cách đây 3 năm, nhưng từ đó không có bất cứ liên lạc gì với anh ta. Ông ta cũng bác bỏ mọi điều người thân của nghi phạm nói về mình và cho biết ông chưa hề gặp một người thân nào của Tamerlan. Allakhverdov cho biết FBI đã thẩm vấn ông và ông đã hợp tác với cuộc điều tra.

Nhưng chưa phải đã hết. Cũng trong ngày 28-4, nhóm phóng viên của hãng tin AP (David Caruso, Michael Kunzelman, và Max Seddon) đăng bài cho biết: bà Zubeidat Tsarnaeva, mẹ của hai nghi phạm, kể rằng bà đã trở nên ngoan đạo hơn nhờ ảnh hưởng của… Misha. Hồi còn trẻ, bà ăn diện như một ngôi sao nhạc rock, mặc váy ngắn và để đầu trần. Mãi cho tới khi di dân sang Mỹ từ năm 2002, bà vẫn luôn quan tâm o bế cho nhan sắc và bề ngoài của mình. Nhưng trong những năm gần đây, bà thay đổi đáng kinh ngạc, bắt đầu đội khăn Hồi giáo, có quan điểm là Mỹ lợi dụng vụ tấn công 11-9-2001 để chống người Hồi giáo. Bà nói rằng cách đây 5 năm, bà và con trai lớn Tamerlan đã chịu ảnh hưởng bởi một người bạn của gia đình tên là Misha. Zubeidat nói rằng bà đã phải nghĩ lại khi thấy Misha là một người mới cải đạo mà còn sùng đạo hơn cả bà là một người Hồi giáo bẩm sinh.

Như vậy thực hư về nhân vật “Misha” vẫn chưa thể ngã ngũ.

Có một tin mừng cho Dzhokhar và những người bảo vệ anh ta. Ngày 29-4, Thẩm phán Hoa Kỳ Marianne Bowler đã phê chuẩn việc bổ sung vào đội ngũ bào chữa cho nghi phạm này thêm một luật sư nổi tiếng, đó là bà Judy Clarke, một luật sư từ San Diego. Bà đã thành công trong việc chuyển từ án tử hình sang án tù chung thân cho nhiều thân chủ nổi đình đám, như nhân vật “Unabomber”Ted Kaczynski, tay súng Jared Loughner trong vụ xả súng bắn bị thương Dân biểu Gabrielle Giffords của bang Arizona, kẻ đánh bom Đại hội Olympics Atlanta – Eric Rudolph, người phụ nữ dìm chết 2 đứa con Susan Smith,…

Nữ luật sư nổi tiếng Judy Clarke vừa được bổ sung vào đội bào chữa cho Dzhokhar Tsarnaev.

Cho tới nay, Quan tòa Bowler vẫn chưa chấp nhận đề nghị của Miriam Conrad, nữ luật sư công được chỉ định bào chữa cho Dzhokhar, về việc bổ sung thêm một luật sư án tử hình thứ nhì là David Bruck, một giáo sư trường Luật của Đại học Washington and Lee.

Cho tới ngày 29-4, xác của nghi phạm Tamerlan, 26 tuổi, vẫn còn nằm tại cơ quan Pháp y Massachusetts (MME). Nghi phạm chủ mưu này đã bị bắn chết trong cuộc đấu súng khi hai anh em anh ta bị cảnh sát truy đuổi nửa đêm về sáng 19-4 tại Watertown (ngoại ô Boston). Khoảng 15 phút sau khi được cảnh sát đưa vào Trung tâm Y khoa Beth Israel Deaconess cấp cứu trong tình trạng chi chít vết đạn trên người, nghi phạm đã được các bác sĩ tuyên bố tử vong hồi hơn 1 giờ sáng 19-4. Giờ đây, các nhà pháp y cũng đã xác định được nguyên nhân tử vong của Tamerlan, nghĩa là xác anh ta có thể được trả cho người thân mai táng. Theo Terrel Harris, người phát ngôn của Văn phòng Pháp y trưởng Massachusetts, người vợ góa Katherine Russell có quyền nhận xác chồng về mai táng. Cho tới khi chưa có người nhận và chưa được cấp giấy chứng tử, xác nghi phạm chưa được đưa ra trước công chúng. Nhưng trên Internet gần đây đã xuất hiện tấm ảnh chụp xác của Tamerlan sau khi chết – toàn thân đầy vết thương và máu, coi là bị ám ảnh liền.

Trong khi đó, cha mẹ nghi phạm đang sống ở Nga hôm 28-4 cho biết họ từ bỏ ý định sang Mỹ nhận xác con trai lớn và thăm con trai nhỏ đang ở trong nhà tù.

Vậy là hai anh em nghi phạm – kẻ chết, người bị tù – trở thành “những đứa con bị từ chối”. Số phận của họ tùy thuộc vào tấm lòng của bá tánh. Dù sao thì nghĩa tử là nghĩa tận, dẫu rằng có phạm tội trời không dung đất không tha, Tamerlan cũng đã phải trả giá bằng chính mạng sống mình. Còn Dzhokhar dù sao cho tới nay vẫn được coi là đồng phạm bị anh mình chi phối và điều quan trọng nhất là một loại “tuổi trẻ nông nỗi”. Việc Quan tòa Hoa Kỳ cho phép bổ sung một luật sư nổi tiếng để bào chữa cho Dzhokhar có thể nói lên nhiều điều. Tôi thì vẫn bảo lưu ý kiến: khi lên án hai anh em nghi phạm này 1, ta cũng phải lên án 10 đối với những kẻ đã đẩy hai anh em (cũng như những kẻ tương tự) vào con đường phạm tội ác gây tang thương cho nhiều người vô tội. Đáng tiếc và đáng lo cho tất cả là những kẻ trực tiếp nhúng tay vào chàm là hữu hình, còn những kẻ thúc đẩy phía sau là những cái bóng – nhưng là những cái “bóng đè” cực kỳ nguy hiểm.

PHẠM HỒNG PHƯỚC

(Saigon 30-4-2013)

Chị Katherine Russell, vợ góa của nghi phạm Tamerlan, đang đi cùng luật sư của mình – ông Amato DeLuca ngày 29-4.

Ảnh phía trên bài: Đài tưởng niệm 3 nạn nhân chết trong vụ đánh bom Boston được lập tại nơi quả bom nổ.

(Nguồn các ảnh: Internet. Thanks.)