Bình thường quân đội Nga đã có mặt trong căn cứ quân sự của mình tại Bán đảo Crimea theo thỏa thuận song phong trước đây giữa Nga và Ukraine. Từ ngày 1-3-2014, sau khi cuộc khủng hoảng chính trị ở Ukraine lên tới đỉnh điểm với việc Quốc hội nước này đột ngột phế truất Tổng thống Viktor Yanukovych do Nga hậu thuẫn (ông này đã chạy sang Nga lánh nạn), giữa tình hình hỗn loạn ở Ukraine, thêm nhiều lính Nga trang bị đầy đủ đã được đưa sang kiểm soát  Crimea – một khu vực tự trị thuộc Ukraine nhưng thân Nga. Tổng thống Nga Vladimir Putin giải thích rằng động thái của Nga là để bảo vệ công dân Nga ở Crimea và thể theo đề nghị giúp đỡ từ chính quyền bán đảo này.

Đại sứ Nga tại Liên Hiệp Quốc Vitaly Churkin cho biết việc triển khai quân đội Nga ở Crimea vẫn còn nằm trong những giới hạn ghi trong một thỏa thuận song phương giữa hai nước về căn cứ quân sự của Nga ở đây. Theo đó, Nga được quyền triển khai tới 25.000 quân ở Crimea, nơi Nga có một căn cứ chiến lược của Hạm đội Biển Đen (mà nước này thuê đất của Ukraine sau khi Liên Xô tan rã năm 1991).

Hôm 4-3 tại Matxcơva, Tổng thống Putin tuyên bố Nga không hề có ý định đánh nhau với người Ukraine, nhưng vẫn bảo lưu quyền sử dụng vũ lực khi cần thiết. Trong một động thái có lẽ để chứng minh thiện chí, với tư cách tổng tư lệnh các lực lượng vũ trang Nga, Tổng thống Putin đã ra lệnh chấm dứt cuộc tập trận đang diễn ra gần biên giới Ukraine, đưa 150.000 binh lính Nga trở về doanh trại. Phía Nga khẳng định đây là cuộc tập trận bình thường đã được lên kế hoạch từ trước, hoàn toàn không dính dáng gì tới biến động hiện nay ở Ukraine. Nhưng quyết định của Tổng thống Nga đã giúp xóa đi những mối lo ngại rằng Nga sắp đưa quân sang Ukraine.

Vậy còn số phận của các binh lính Ukraine ở Crimea thì sao?

Ngày 4-3, Tổng thống Nga Putin cho biết lực lượng quân sự Ukraine ở Crimea với 22.000 quân đã bị tan rã. Ông bác bỏ tin tức nói rằng các tay súng đã chiếm giữ các căn cứ quân sự Ukraine ở đây là người Nga mà chỉ đích danh đó là lực lượng tự vệ trung thành với chính quyền thân Nga của Crimea. Tuy nhiên, những hình ảnh trên truyền thông quốc tế cho thấy những tay súng này được trang bị vũ khí hiện đại và đi trên những chiếc xe mang biển số Nga. Cũng trong ngày 4-3, chính quyền tự trị của Crimea khẳng định có 5.500 lính Ukraine đã chạy sang nằm dưới quyền chỉ huy của họ.

Ngày 4-3 một sự việc xảy ra tại Crimea đã gây chú ý cho giới truyền thông quốc tế, Một đội quân Ukraine khoảng 300 người không vũ trang do Đại tá Yuri Mamchur, chỉ huy trưởng căn cứ, dẫn đầu đã xếp thành đội ngũ kéo tuần hành với ý định tái chiếm một cách hòa bình căn cứ không quân của họ tại Belbek. Nhưng một đơn vị lính Nga đã chặn số lính Ukraine này lại và nổ súng lên trời cảnh cáo nếu họ không giải tán thì sẽ bị bắn. Tất nhiên, các binh lính Ukraine đã phải rút lui.

Bên trong căn cứ Belbek vào ngày 4-3, binh lính Ukraine vẫn còn kiểm soát một số khu vực. Đại úy kỹ sư không quân Severin Vetvitsky, 31 tuổi, nói rằng: “Trong cuộc sống bình thường, chúng tôi sẽ không chĩa súng vào nhau và sẽ không bắn lẫn nhau.”

Sau khi quân đội Nga chiếm quyền kiểm soát Crimea mà không cần phải nổ một phát súng nào, các quân nhân Ukraine tại căn cứ Belbek và một số căn cứ khác ở Bán đảo Crimea đã từ chối giao nộp vũ khí hay chạy sang hàng ngũ chính quyền tự trị. Nhưng tâm trạng họ rất hoang mang và không biết tương lai mình sẽ đi về đâu. Nhiều người bị sốc vì đột ngột trở thành phía đối đầu với những người trước đây vẫn là đồng hương của nhau. Đại úy Nikolai Syomko, một chuyên viên vô tuyến 36 tuổi của căn cứ không quân Belbek, cầm chắc khẩu súng AK-47 tuần tra bảo vệ căn cứ nói rằng: “Chúng tôi hoang mang. Nhưng chúng tôi sẽ không rời bỏ căn cứ của mình.”

Cộng đồng quốc tế chỉ mong rằng các bên có liên quan ở Ukraine có thể sớm đạt được một giải pháp hòa bình tốt lành cho tất cả. Sẽ rất tồi tệ nếu như những anh em phải trở súng bắn vào nhau vì những ý đồ chính trị và lợi ích cá nhân của ai đó.

PHẠM HỒNG PHƯỚC

(Saigon 6-3-2014)

Khoảng 300 quân nhân Ukraine ngày 4-3-2014 đã kéo tuần hành với ý định tái chiếm một cách hòa bình căn cứ không quân Belbek. (Nguồn minh họa: Internet. Thanks.)

Nhưng họ đã bị lính Nga chĩa súng ngăn lại. (Nguồn minh họa: Internet. Thanks.)

Một ngưới lính Ukraine (bên trái) đứng quay lưng lại một người lính Nga trước căn cứ quân đội Ukraine tại thị trấn Yevpatoria (Crimea) ngày 5-3-2014. (Ảnh: REUTERS/David Mdzinarishvili)

Trong khi đó, một hình ảnh thật lãng mạn: một người lính Ukraine đang chia tay một người phụ nữ trước cổng trại lính bộ binh của mình ở Perevalne trong khi lính Nga bao vây chung quanh. (Nguồn minh họa: Internet. Thanks.)