• Ebola đã được phát hiện ở 4 nước Tây Phi.

• Có 932 người tử vong vì Ebola.

 

Ngày 6-8-2014, nhà chức trách Nigeria đã hối hả cho dựng những căn lều cách ly để đối phó với số trường hợp nhiễm virus chết người Ebola đang tăng lên. Họ vừa phát hiện thêm 5 bệnh nhân nữa. Đất nước đông dân nhất châu Phi này (với hơn 174 triệu dân) đang nỗ lực để giữ căn bệnh dịch khủng khiếp này không lan rộng ra. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), tính tới nay đã ghi nhận được 1.711 trường hợp nhiễm virus Ebola ở 4 nước Tây Phi: Liberia, Guinea, Sierra Leone và Nigeria; trong số đó có ít nhất 932 người đã tử vong. Trong khi đó, các chuyên gia ước tính có tới 30.000 người đã bị nhiễm virus Ebola mà chưa phát hiện.

5 trường hợp nhiễm Ebola mới phát hiện ngày 6-8 ở Nigeria đều tại siêu thành phố Lagos có 21 triệu dân. Tất cả đều có tiếp xúc trực tiếp với một người đàn ông nhiễm Ebola. Người ta lo ngại khả năng virus Ebola có thể bùng phát mạnh ở Nigeria vì cơ sở hạ tầng y tế của nước Tây Phi này rất yếu kém, thiếu thốn. Hàng triệu người dân thành phố Lagos không có điều kiện sử dụng loại cầu tiêu xả nước. Nhà chức trách đã cho dán khắp thành phố những thông báo cảnh báo mọi người không được đi tiểu ở nơi công cộng. Bởi chất thải từ người bệnh chính là tác nhân gây lây lan virus Ebola.

Ngày 25-7, một người Mỹ gốc Liberia tên Patrick Sawyer, 40 tuổi, đã chết tại thành phố Lagos vì Ebola. Ông này tới sân bay Lagos ngày 20-7 và bị cách ly tại một bệnh viện địa phương sau khi nhà chức trách phát hiện hành khách có những triệu chứng của bệnh do virus Ebola. Sawyer đã bay từ Liberia sang Ghana, sau đó tới Togo rồi chuyển máy bay tới Nigeria. Nhà chức trách Nigeira ngày 5-8 cho biết hồi ban đầu các bác sĩ đã không tình nghi Sawyer bị nhiễm Ebola. Ông này làm việc cho chính phủ Leberia và có vợ con ở bang Minnesota (Mỹ). Ông ta từ Liberia bay sang Nigeria công tác. Chính do không nghi ngờ bệnh nhân đang mang virus Ebola nên những thầy thuốc chăm sóc cho ông đã bị lây nhiễm. Một nữ y tá đã chết và 5 người khác, trong đó có một bác sĩ, đã phát bệnh. Mới đây, nhà chức trách Liberia cho biết em gái của Sawyer cũng đã chết vì Ebola. Tuy nhiên Sawyer nói rằng ông không hề tiếp xúc với em gái khi bà mắc bệnh. Ông đã sốt và nôn mửa trên máy bay.

Theo hãng tin Mỹ AP (7-8-2014), WHO vừa triệu tập một cuộc họp để quyết định xem cuộc khủng hoảng Ebola đã nghiêm trọng tới mức tổ chức sức khỏe của Liên Hiệp Quốc này phải tuyên bố tình trạng khẩn cấp chưa. Trong những năm gần đây, WHO chỉ tuyên bố tình trạng khẩn cấp 2 lần đối với cúm gia súc (swine flu) hồi năm 2009 và bệnh bại liệt (polio) vào tháng 5-2014.  Việc tuyên bố tình trạng khẩn cấp có nghĩa là WHO sẽ phải đưa ra những khuyến nghị về những quy định nghiêm ngặt đối với việc đi lại và kinh doanh, cũng như tầm soát Ebola rộng hơn. Tình trạng khẩn cập phải được công bố khi tình hình trở nên nguy kịch và có thể tồi tệ hơn nếu như không có được sự phản ứng toàn cầu nhanh chóng.

Đợt bùng phát dịch Ebola lần này được đánh giá là nghiêm trọng nhất từ trước tới nay. Nó bắt đầu từ tháng 3-2014 khi phát hiện ra virus Ebola tại vùng rừng nhiệt đới xa xôi hẻo lánh ở Guinea. Sau đó, virus Ebola lan sang 2 nước láng giềng Sierra Leone và Liberia trước khi tới Nigeria.

Virus Ebola được phát hiện đầu tiên năm 1976 tại khu vực sông Ebola ở Cộng hòa Dân chủ Congo (xưa có tên là Zaire). Từ đó tới nay, nó thường xuyên gây ra những đợt bùng phát dịch với những quy mô khác nhau. Các nhà lãnh đạo trong giới y tế quốc tế đánh giá đợt bùng phát dịch Ebola năm 2014 này là “chết chóc nhất chưa từng có”. Điều nguy hiểm là cho tới nay cuộc chiến chống virus Ebola lẫn là phòng ngừa tối đa để tránh lây lan và lây nhiễm. Tỷ lệ tử vong của người bị nhiễm virus Ebola cao tới 90%. Chưa có vắc-xin phòng ngừa Ebola. Trong đợt bùng phát này, tỷ lệ tử vong đã được kéo xuống còn 60% nhờ các tổ chức y tế và chính quyền các nước có người bị nhiễm đã tích cực điều trị sớm nhiều trường hợp. Bác sĩ Mỹ Sanjay Gupta của đài truyền hình CNN sau chuyến đi tới khu vực Tây Phi về nói rằng: “Có một thực tế kinh hoàng là virus Ebola thường giết người quá nhanh tới mức người ta không kịp lây lan nó. Ebola là một kẻ giết người khủng khiếp”. Tại Guinea, từ tháng 3 tới cuối tháng 6-2014 trong số 413 người bị nhiễm Ebola, có tới 303 người chết.

Theo Các Trung tâm Kiểm soát và Phòng chống Dịch bệnh (CDC) Mỹ, không phải tất cả mọi người có mặt trên phương tiện giao thông có người mắc bệnh Ebola là đều bị nhiễm virus chết người này. Virus chỉ lây lan qua tiếp xúc trực tiếp với những chất dịch cơ thể và chất thải của người bệnh, kể cả mồ hôi. Các triệu chứng chung của người nhiễm Ebola là sốt, mệt mỏi và nhức đầu. Chúng có thể xuất hiện trong vòng 2 tới 21 ngày sau khi bị nhiễm. Vì thế nhiều người không biết mình đang mang virus Ebola. Đó là điều cực kỳ nguy hiểm. Khi phát bệnh, người bệnh bị ói mửa, tiêu chảy, suy thận, suy gan, một số trường hợp bị xuất huyết trong và ngoài.

Ngày 28-7, hãng hàng không Arik Air, một trong những hãng hàng không lớn nhất Nigeria, đã đình hoãn các chuyến bay tới thủ đô Monrovia của Leberia và thủ đô Freetown của Sierra Leone.

Đài truyền hình Mỹ CNN (28-7) cho biết bác sĩ Kent Brantly, một người Mỹ 33 tuổi, đang giúp điều trị các bệnh nhân Ebola tại Monrovia vừa có những triệu chứng bị lây nhiễm virus Ebola. Một phụ nữ Mỹ là Nancy Writebol cũng bị nhiễm virus Ebola tại Monrovia. Chị thường cùng chồng tới Liberia thực hiện những công việc chăm sóc trẻ mồ côi và những trẻ em nghèo khó.

Trong khi đó ở Sierra Leone, nước láng giềng của Liberia, bác sĩ Sheik Humarr Kahn, người giữ vai trò then chốt trong cuộc chiến ngăn chặn virus Ebola ở nước này, cũng đã bị nhiễm virus Ebola.

Điều bi kịch là dường như các nước Tây Phi đang có nguy cơ “rơi tự do”. Nhiều tổ chức nhân đạo quốc tế đã không còn dám mạo hiểm với tính mạng của những người tình nguyện. Hãng tin truyền hình Mỹ Fox News (31-7-2014) đưa tin: tổ chức nhân đạo Peace Corp. đang sơ tán 340 nhân viên tình nguyện ra khỏi Liberia, Sierra Leone và Guinea. Bộ Ngoại giao Liberia cho biết có 2 nhân viên tình nguyện nước ngoài đang được theo dõi vì tình nghi nhiễm virus Ebola.

Hai hội truyền giáo của Mỹ cũng đã ra lệnh sơ tán những người không có nhiệm vụ thiết yếu ra khỏi Liberia sau khi có một bác sĩ quê ở Texas và một nhà truyền giáo quê ở North Carolina bị nhiễm virus Ebola.

Ngày 6-8, Bộ Quốc phòng Tây Ban Nha đã phái một máy bay quân sự trang bị đầy đủ phương tiện tới Liberia để đón một giáo sĩ truyền giáo Tây Ban Nha bị nhiễm Ebola về nước. Trong khi đó, nhà chức trách Arab Saudi báo cáo có một trường hợp tử vong bị nghi là do Ebola ở nước này.

Trong khi đó, hãng tin Anh Reuters (8-8-2014) cho biết hệ thống y tế của Liberia đã bị sụp đổ khi virus Ebola lan rộng. Vốn đã thiếu thốn nghiêm trọng bác sĩ và y tá sau những năm nội chiến, giờ đây nước Tây Phi này đang đương đầu với đại dịch Ebola với lực lượng quá mòng, chỉ có 50 bác sĩ cho 4 triệu dân. Bộ Y tế nói rằng chi phí cho cuộc chiến phòng chống Ebola từ tháng 7 tới tháng 12-2014 lên tới 21 triệu USD, nhưng Leberia thiếu hụt từ 10 tới 15 triệu USD. Nước Sierra Leone láng giềng cũng không đủ ngân sách cho trận đại dịch chết người này. Ngoại trưởng Samura Kamara cho biết ước tính cần phải có 25 triệu USD cho các biện pháp phòng chống dịch khẩn cấp từ tháng 7 tới tháng 12-2014, nhưng Sierra Leone chỉ có được 7 triệu USD. Cơ quan viện trợ quốc tế Mỹ USAID đã hứa cung cấp 5 triệu USD và gửi một đội khẩn cấp tới Tây Phi. Ngân hàng Thế giới World Bank hứa dành 200 triệu USD cho quỹ khẩn cấp chống Ebola.

Phòng ngừa tối đa sự lây lan và tích cực điều trị càng sớm càng tốt những trường hợp bị lây nhiễm hiện là cách mà ngành y tế thế giới đang chống lại dịch chết người Ebola. Cơ quan CDC của Mỹ ngày 28-7 cho biết họ đang làm việc với các nhà cung cấp dịch vụ sức khỏe ở Mỹ để tăng cường giáo dục về virus Ebola cho các thầy thuốc, cũng như hướng dẫn cho cộng động biết cách phòng ngừa lây nhiễm. Những người từng đi tới các nước Tây Phi trong vòng 3 tuần qua cần được giám sát chặt chẽ. Việc phát hiện hành khách nhiễm virus Ebola ở sân bay, nhà ga là cực kỳ khó khăn, vì căn bệnh này có những triệu chứng ban đầu giống như nhiều chứng bệnh khác, như sốt rét, sốt thương hàn,… Mỗi tuần có cả trăm chuyến bay quốc tế từ 3 nước bùng phát dịch Ebola tới các nước trong khu vực. Khả năng virus Ebola lây lan khắp thế giới cao ngất. Bi kịch là rất khó phát hiện nó. Mà không nước nào có thể đóng tất cả các cửa khẩu biên giới lại được. Bởi vậy, phòng xa là giải pháp khả thi nhất rồi thì hên xui, tùy cách ăn ở thôi!

 

PHẠM HỒNG PHƯỚC

(Saigon 8-8-2014)

+ Nguồn ảnh: Internet. Thanks.

+ Có thể đọc bản rút gọn in trên báo Ấp Bắc 8-8-2014.