Sau Hội nghị Thượng đỉnh Kinh tế Xanh Úc – Việt Nam (Australia-Vietnam Green Economy Summit) diễn ra tại TP.HCM trong 2 ngày 15 và 16-4-2024, các nhà nghiên cứu tại Đại học Monash University (Úc) đã đưa ra những phân tích về vai trò và lợi ích của Việt Nam trong mối quan hệ hợp tác này. Với sự hỗ trợ từ đại diện truyền thông của Monash University ở Việt Nam, MediaOnline xin chia sẻ với bạn đọc các nhận định của các chuyên gia Úc, đặc biệt về nền kinh tế xanh bền vững.

(Ảnh do Monash University cung cấp).

Hội nghị do Asialink và Trung tâm Climateworks Centre (một trung tâm độc lập trong Monash University) chủ trì, cùng với Bộ Ngoại giao và Thương mại Úc  (Australian Department of Foreign Affairs and Trade – DFAT) và Ủy ban Thương mại và Đầu tư Úc (Australian Trade and Investment Commission – Austrade). Sáng kiến này thực hiện cam kết quan trọng của Chính phủ Australia nhằm thúc đẩy phát triển bền vững, tạo việc làm, và chuyển đổi sang các nguồn tài nguyên tái tạo và phát thải bằng không. Các bên liên quan từ các lĩnh vực khác nhau được mời tham gia để định hình tương lai của nền kinh tế xanh song phương Úc-Việt Nam.

Hơn 100 công ty của Úc và Việt Nam đã hội tụ tại Hội nghị Thượng đỉnh Kinh tế Xanh với chủ đề “Unclock Opportunities Create a Sustainable Future” (Mở khóa các cơ hội hình thành một tương tai bền vững) để thảo luận về năng lượng xanh, công nghệ, giáo dục và tài chính. Hội nghị đánh dấu quan hệ hợp tác quan trọng đầu tiên giữa Úc và Việt Nam trong lĩnh vực này, dựa trên cam kết gần đây của Thủ tướng Úc Anthony Albanese về việc đầu tư 2 tỷ đôla Úc vào Đông Nam Á, tập trung vào công nghệ sạch. Đây là thành quả của 9 tháng làm việc cùng Trung tâm Năng lực Châu Á Quốc gia của Úc nhằm tăng cường sự thịnh vượng trong khu vực, đồng thời giảm lượng khí thải.

Hội nghị đã đề cập đến các chủ đề trọng yếu như chuỗi cung ứng công nghệ sạch (clean technology) và tài chính xanh (green finance), với mục tiêu tăng cường sự thịnh vượng trong khu vực đồng thời giảm lượng khí thải. Thủ tướng Anthony Albanese phát biểu: “Úc và Việt Nam chia sẻ cùng các mục tiêu đầy tham vọng về vấn đề biến đổi khí hậu và tính bền vững”, đồng thời nhấn mạnh “tiềm năng to lớn có thể được hiện thực hóa thông qua mối quan hệ chặt chẽ hơn” giữa hai nước. Khi hai nước nỗ lực hướng tới những mục tiêu này, sẽ có thêm các tiềm năng hợp tác đáng kể trong lĩnh vực kinh tế xanh.

Một trong những trọng tâm chính của hội nghị là công nghệ năng lượng sạch và các khoáng sản quan trọng, nơi chuỗi cung ứng hiện tại tập trung nhiều ở Trung Quốc. Với năng lực sản xuất pin mặt trời hiện có của mình, Việt Nam là một trong số ít quốc gia ngoài Trung Quốc có năng lực đáng kể trong sản xuất tấm wafer (tấm bán dẫn), sản xuất tế bào quang điện và lắp ráp module. Điều này khiến Việt Nam trở thành đối tác quan trọng đối với các công ty Úc đang muốn đa dạng hóa chuỗi cung ứng và mở rộng sang khu vực này.

Vai trò của Việt Nam trong kinh tế xanh

Bà Trang Nguyễn, Trưởng Nhóm khu vực Đông Nam Á, Trung tâm Climateworks, Đại học Monash, đưa ra nhận xét: “Các chính sách thu hút đầu tư xanh của Việt Nam, kết hợp với chuỗi cung ứng khu vực đã được thiết lập và thị trường tiêu dùng đang phát triển, từ đó tạo điều kiện thuận lợi để hỗ trợ các công ty Úc trong nền kinh tế xanh tại đây. Lực lượng lao động có trình độ học vấn và tay nghề ngày càng tăng của Việt Nam là một tài sản khác, góp phần thương mại hóa và mở rộng quy mô công nghệ sạch.”

Mức độ hấp thụ năng lượng mặt trời mạnh mẽ của Việt Nam – cao nhất ở Đông Nam Á – cũng khiến Việt Nam trở thành thị trường xuất khẩu chiến lược cho các công ty Úc. Điều này tạo cơ hội cho Úc xuất khẩu tấm pin năng lượng mặt trời sang Việt Nam, có khả năng cạnh tranh thị phần với Trung Quốc.

Bà Trang Nguyen (ngoài cùng bên phải), trong buổi tọa đàm về việc đẩy nhanh quá trình chuyển đổi năng lượng sạch tại Hội nghị thượng đỉnh đặc biệt về ASEAN gần đây ở Melbourne, Úc. (Ảnh do Monash University cung cấp).

Giải quyết các thách thức về chính sách và phát thải xuyên biên giới

Một trong những thách thức trong việc phát triển nền kinh tế xanh là quản lý lượng khí thải xuyên biên giới. Bà Trang Nguyễn chia sẻ thêm: “Các công ty Úc sẽ sớm cần tính đến không chỉ lượng khí thải nhà kính trực tiếp và lượng khí thải gián tiếp từ điện, mà còn cả lượng khí thải gián tiếp phát sinh trong chuỗi giá trị của doanh nghiệp, nhưng không nằm dưới sự kiểm soát trực tiếp hay sở hữu của doanh nghiệp (được gọi là ‘phát thải phạm vi 3’ – Scope 3 emissions). Sự thay đổi này có thể khuyến khích các công ty lớn đầu tư vào công nghệ xanh và năng lượng tái tạo, tác động đến mối quan hệ của họ với các nhà cung cấp nước ngoài, bao gồm cả các nhà cung cấp ở Việt Nam.”

Khoản đầu tư trị giá 2 tỷ đôla Úc vào Đông Nam Á do Chính phủ Úc đề xuất nhằm hỗ trợ các công ty đầu tư ra nước ngoài, với các “bãi đáp” trong khu vực đóng vai trò là trung tâm thúc đẩy xuất khẩu công nghệ và đầu tư trong khu vực. Điều này có thể tạo điều kiện thuận lợi hơn nữa cho sự hợp tác giữa Úc và Việt Nam trong lĩnh vực kinh tế xanh.

Sự tự tin của các nhà đầu tư

Cho đến nay, các công ty Úc rất hạn chế tham gia vào các dự án năng lượng sạch tại Việt Nam. Ngoại lệ đáng chú ý nhất là sự hợp tác của tập đoàn đầu tư xanh Corio Generation của Macquarie với FECON, một công ty Việt Nam, để phát triển một trang trại gió ngoài khơi ở tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu.

Nhóm đầu tư hiện tại vào thị trường tái tạo của Việt Nam tập trung tại các công ty Đông Nam Á và Đông Á, đặc biệt là từ Thái Lan, Philippines, Singapore và Nhật Bản.

Theo Monash University, mặc dù tiềm năng của Việt Nam trên thị trường năng lượng tái tạo là rất lớn, nhiều nhà đầu tư Úc vẫn chưa quen với thị trường nước ngoài, dẫn đến chi phí vốn cao hơn do họ nhận thức được rủi ro. Hội nghị Thượng đỉnh Kinh tế Xanh đưa ra phương án giải quyết những mối lo ngại này bằng cách tăng cường kết nối doanh nghiệp với doanh nghiệp và giúp các nhà đầu tư Úc hiểu được cơ hội trong lĩnh vực năng lượng tái tạo của Việt Nam. Điều này có thể làm giảm chi phí vốn và thúc đẩy hợp tác kinh tế xanh.

Quan hệ đối tác mạnh mẽ hơn vì một tương lai xanh hơn

Việc nâng cấp quan hệ Úc – Việt Nam lên Đối tác chiến lược toàn diện, được công bố vào tháng 3-2024, và các hiệp định thương mại đa phương hiện giúp tạo nền tảng cho việc thúc đẩy thương mại và đầu tư vào các công nghệ mới. Bằng cách gắn kết các doanh nghiệp lại với nhau, Hội nghị Thượng đỉnh Kinh tế Xanh giúp đẩy nhanh nỗ lực khử carbon của cả hai nước. Trong bối cảnh nền kinh tế công nghiệp đang phát triển của Việt Nam và sự phụ thuộc của Úc vào xuất khẩu nhiên liệu hóa thạch, sự hợp tác này có ý nghĩa rất quan trọng.

Các nhà nghiên cứu của Monash University nhận định: Khi thế giới hướng tới mức phát thải ròng bằng 0, Việt Nam có cơ hội đóng một vai trò quan trọng trong quá trình khử carbon của khu vực. Tăng cường mối quan hệ chiến lược với Úc và tham gia vào nền kinh tế xanh có thể giúp Việt Nam xây dựng một tương lai bền vững hơn, đồng thời góp phần vào các nỗ lực rộng lớn hơn trong khu vực nhằm chống lại biến đổi khí hậu.

G.N.G.

Nguồn do Monash University cung cấp.