Chung sống cùng trí tuệ nhân tạo AI. Đó là một thực tế mà người ta không còn có thể lảng tránh, nhưng phải chấp nhận. Và cũng như với bất cứ công cụ công nghệ nào, giải pháp tốt cho tất cả là người ta phải tìm cách để tận dụng tối đa những lợi ích của nó, đồng thời cũng phải biết cách giảm thiểu những mặt tiêu cực của nó. Đặc biệt, AI là một công nghệ vượt trên mọi công nghệ khi nó mô phỏng trí tuệ của con người. Chớ nên coi thường hay đùa với AI.

Kể từ khi startup công nghệ Open AI (Mỹ) vào ngày 30-11-2022 chính thức đưa ra thị trường ChatGPT, ứng dụng AI đầu tiên được phổ cập rộng rãi, coi như AI đã “hạ san nhập thế”. Con người bắt đầu bước vào một kỷ nguyên công nghệ và đời sống mới, đó là kỷ nguyên AI.

Ảnh do AI Microsoft Designer DALL-E 3 tạo. Thanks.

Có thể nói đến bây giờ thì AI đã đi vào nhiều ngõ ngách của cuộc sống, trở thành một xu thế thời đại mang tính quốc gia và toàn cầu. Nhóm nghiên cứu và phân tích The Conversation nói rằng: “AI hiện ở khắp mọi nơi, bao gồm vô số ứng dụng có lẽ bạn chưa bao giờ nghe đến.”

Các “ông lớn” công nghệ đổ tiền đầu tư phát triển hàng loạt mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) làm các cỗ máy cho các ứng dụng AI. Theo TechTarget, vào tháng 4-2024, thế giới có hàng chục mô hình LLM, trong đó được đánh giá cao như dòng GPT của Open AI; Gemini, Gemma, BERT, Lamda, Palm của Google; Llama của Meta; Orca, Phi-1 của Microsoft,… Kho dữ liệu mà các LLM này được đào tạo đa dạng từ 1 tỷ tham số (như của Falcon 1B), tới hơn 170 tỷ tham số (GPT-3, GPT-4, StableLM); thậm chí 540 tỷ tham số (Palm). Số lượng tham số càng lớn, AI càng thông minh hơn, giỏi giang hơn.

Sau ChatGPT, dựa trên các mô hình LLM, các ứng dụng AI ồ ạt ra đời như nấm sau mưa. Theo Content at Scale, tính đến tháng 3-2023, tức chỉ 4 tháng sau khi ChatGPT được phát hành, trên thế giới đã có hàng trăm ngàn công cụ AI. Chỉ nội ở Mỹ thôi vào thời điểm đó đã có 14.700 startup về AI. Các ứng dụng được nhiều người dùng như ChatGPT, Midjourney, Gemini (tên cũ là Bard), Copilot, Bing AI, … Có những ứng dụng AI ẩn trong những ứng dụng khác (như Google Maps, các trợ lý ảo cá nhân,…) hay trong những phần mềm điều khiển máy móc, thiết bị.

Tầm ảnh hưởng của làn sóng AI thật kinh khủng. Theo nhận định của Exploding Topics, từ ChatGPT đến xe tự hành, AI là một trong những xu hướng công nghệ thú vị (và gây tranh cãi) nhất trong thế kỷ 21. Chỉ riêng với ứng dụng ChatGPT, vào đầu năm 2023, có hơn 100 triệu người dùng hằng tháng. Thống kê công bố tháng 5-2024 trên Exploding Topics, có 35% số công ty trên thế giới đã sử dụng các dịch vụ AI và 83% số tổ chức được khảo sát cho biết việc ứng dụng AI là một ưu tiên hàng đầu trong các chiến lược kinh doanh của họ.

Các công cụ AI ngày càng “đông như quân nguyên” về số lương, cũng như càng “siêu nhân” hơn sau những lần cập nhật.

Hãy nghe giới thiệu về thế hệ tương lai gần của mô hình GPT là GPT-5. “GPT-5 sẽ là mô hình ngôn ngữ lớn tiên tiến mang lại cảm giác như bạn đang giao tiếp với một người chứ không phải một cỗ máy. Với khả năng hiểu ý định và đáp ứng nhu cầu của người dùng, ChatGPT đã tạo nên làn sóng trong ngành công nghệ. Mô hình GPT-5 sẽ có khả năng giải quyết các vấn đề khó khăn với sự chính xác lớn hơn, nhờ kiến thức chung rộng lớn hơn và các năng lực giải quyết vấn đề của nó.”

Các công cụ AI được phát triển dể ứng dụng AI vào cuộc sống. Chúng như con dao hai lưỡi, tốt hay xấu, lợi hay hại tùy vào người sử dụng.

Không ai phủ nhận được những lợi ích mà AI đem lại phục vụ con người, giúp cuộc sống, học tập, làm việc, giải trí được dể dàng hơn, tốt hơn, thú vị hơn. Nhưng mọi người cũng phải thừa nhận những hậu quả khôn lường nếu như AI nằm trong tay kẻ xấu.

Đó là lý do mà ngay từ trước khi những ứng dụng, công cụ AI “hạ san”, người ta đã yêu cầu các cơ quan quản lý từ cấp chuyên ngành tới cấp quốc gia rồi khu vực và toàn cầu sớm đưa ra những hướng dẫn và hành lang pháp lý để quản lý chặt “con ngựa bất kham” AI. Nguyên tắc nền tảng xuyên suốt trong kỷ nguyên AI vẫn luôn là “AI có trách nhiệm”.

Bản in trên báo Người Lao Động thứ Tư 15-5-2024 và trên báo NLĐ Online.

ANH PHÚC