Phần đông các bạn nhìn thấy hậu quả nhãn tiền là trong bộ phim hoạt hình thiếu nhi có tên Việt là Everest – Người Tuyết bé nhỏ (tên gốc: Abominable) có hình bản đồ Biển Đông với đường lưỡi bò 9 khúc và bắt đầu “xát muối tiêu chanh trộn ớt” lên hội đồng duyệt phim. Đúng địa chỉ rồi á. Nhưng nếu rọi đèn xa hơn phía sau và mổ cắt sâu hơn một chút. người ta có thể đặt ra những câu hỏi, mà là những câu hỏi rất đáng “quan ngại”.

1. Vì sao phải gần 10 ngày sau khi chiếu rạp, phim này mới bị phát hiện và công bố trên mạng? Cụ thể là công chiếu từ ngày 4-10-2019 và tới tối 13-10-2019, bộ phim mới bị nhà phát hành CGV Việt Nam rút khỏi rạp chỉ ít giờ sau khi có người đưa lên mạng những hình ảnh “chết người” trích từ phim. Trước đó, nhà phát hành cho biết phim này thuộc loại hút khách. Vậy phải chăng là số đông khán giả không quan tâm (tất nhiên ở đây là nói phụ huynh đi xem cùng con trẻ thôi)? Hoặc là do họ không biết cái vụ “đường lưỡi bò”, hoặc tệ hơn vợ thằng Đậu là biết mà làm ngơ do ngán ngẩm, chán chường?

2. Nhân vô thập toàn, chuyện gì con người làm mà không có nguy cơ sai sót, sơ suất. Nhưng một vài người thì không nói, đằng này hội đồng duyệt phim tới 11 thành viên mà chẳng ai phát hiện sự việc. Phải chăng quy trình duyệt phim trước nay có vấn đề, có những khi chỉ duyệt cho có lệ? Không phủ nhận tình trạng quá tải khi mỗi năm hội đồng này phải duyệt vài ba trăm bộ phim. Ở đây tôi không dám giương nòng lý luận, căng cứng lập trường hay suy diễn, quy chụp gì ráo, chỉ thiện lành nghĩ rằng có lẽ do các thành viên hội đồng duyệt phim chủ quan, lơ là khi đây là một bộ phim thiếu nhi mà lại thêm là phim hoạt hình. (Tôi xin né cái “quy trình” và “bí kíp” làm thế nào để được duyệt phim.)

Có một thực tế là Việt Nam luôn bị Trung Quốc “chiếu tướng” với nhiều ủ mưu đen tối – chuyện của cả một lịch sử hai dân tộc ngay từ khi mới lập quốc nhiều ngàn năm trước chớ đâu phải mới mẻ lạ lùng chi. Tôi vẫn thường nói: lịch sử Việt Nam và Trung Quốc rất nhạy cảm, chuyện tự hào của bên này lại là nỗi ô nhục của bên kia. Tệ tới mức mà nếu như có thể bỏ chạy khỏi người láng giềng khổng lồ kinh khủng này, chắc nguyên lãnh thổ Việt Nam hình chữ S đã tách ra mà xuôi dòng Thái Bình Dương trôi đi chỗ khác. Vì thế, bất cứ chuyện gì có yếu tố Trung Quốc, đặc biệt là văn hóa phẩm vốn dĩ thâm sâu, chúng ta phải cẩn trọng hơn gấp bội lần khi xem xét. Đọc lịch sử loài người, ai cũng biết người Trung Hoa vốn dĩ thâm sâu (người tốt) và hiểm độc (kẻ xấu).

Cũng có thêm một thực tế, có khi chủ thể phía bên kia chẳng hề có ý đồ chính trị nào đâu. Họ chỉ làm theo những gì họ được dạy, được học và hàng ngày thấy xuất hiện trên truyền thông đại chúng. Nên nhớ rằng từ lâu, Bắc Kinh đã đưa chuyện về Biển Đông và Việt Nam theo quan điểm của họ vào giảng dạy trong nhà trường phổ thông. Liệu có người nước nào không cảm thấy sục sôi với ý nghĩ lãnh thổ của mình bị nước khác xâm chiếm? Không hề là để so sánh đâu mà chỉ để nói lên một thực tế là nếu như người Việt coi bản đồ lãnh thổ hợp pháp phải bao gồm 2 quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, thì người Trung Quốc cũng coi bản đồ vùng biển South China Sea (tên quốc tế của Biển Đông) là chính xác khi có cái “đường lưỡi bò”. Tất nhiên là có chuyện tranh chấp, tranh cãi. Đó là lý do chúng ta không bao giờ cho phép mình coi thường…

Sẽ phát sinh tranh cãi: liệu nếu cắt bỏ những chi tiết kia, bộ phim Everest – Người Tuyết bé nhỏ (Abominable) có thể được chiếu bình thường ở Việt Nam không? Không ít người đánh giá đây là một bộ phim thiếu nhi hay. Phim hoạt hình vẽ bằng máy tính Abominable là tác phẩm hợp tác giữa hãng phim hoạt hình Mỹ DreamWorks Animation và hãng phim Trung Quốc Pearl Studio do hãng Universal Pictures phát hành toàn cầu. Nữ đạo diễn phim hoạt hình Mỹ Jill Culton viết kịch bản và thực hiện bộ phim này với kinh phí 75 triệu USD. Bộ phim được phát hành hồi hạ tuần tháng 9-2019 và tới nay (trung tuần tháng 10-2019) đã thu được tiền vé 108 triệu USD. Phim được IMDb đánh giá 7,2/10; RTE 9/10; được 89% người dùng Google like nó.

Bất luận thế nào thì bộ phim cũng đã được duyệt chiếu rạp ở Việt Nam gần 10 ngày, coi như cũng gần hết vòng đời của nó rồi. Chỉ mong bọn nhỏ coi xong chỉ nhớ những gì tốt đẹp từ bộ phim (mà chắc là vậy). Còn giờ thì hãy để những người lớn tập trung ngồi rút kinh nghiệm thêm một lần nữa…

PHẠM HỒNG PHƯỚC