Chẳng thể gọi sự việc đáng ăn mừng của làng báo chí này là “hồi sinh” hay “sống lại”, vì hơn 1 năm nay, Newsweek đâu có chết, nó vẫn tồn tại ở Mỹ dưới dạng báo điện tử online và vẫn được tiếp tục in ở những nước khác. Tôi thích dùng cái từ “trở lại” (comeback) hơn.

Vào ngày 7-3-2014 (theo thông lệ phát hành trước một tuần so với ngày in trên báo, 14-3), bạn đọc ở Mỹ lại có thể cầm trên tay tờ tuần báo thời sự ra đời từ năm 1933 này. Số in cuối cùng trước khi ngừng bản in ở Mỹ đề ngày 31-12-2012.

Newsweek là tạp chí thời sự hàng tuần lớn thứ 2 ở Mỹ (chỉ sau Time, mà người ta có thể gọi là đối thủ trực diện hay cặp bài trùng cũng chẳng sai). Nó được xuất bản hàng tuần với 4 bản bằng tiếng Anh (ở Mỹ và những nước nói tiếng Anh) và 12 bản bằng tiếng địa phương (ở các vùng phát hành trên thế giới).

Giữa khi làng báo in thế giới lâm vào giai đoạn khó khăn về tài chính, phần do Internet lấn lướt hình thành xu hướng đọc báo điện tử, phần bởi tình hình kinh tế chung khó khăn dẫn tới sụt giảm doanh thu từ quảng cáo, Newsweek đã phải vùng vẫy tìm lối thoát. Từ năm 2008 tới 2012, tờ báo tiến hành các thay đổi trong nội bộ và bên ngoài để chuyển đổi tiêu điểm cho phù hợp với nhu cầu mới của  độc giả trong khi nỗ lực cải thiện nguồn thu tài chính. Nhưng các cố gắng chòi đạp bất thành, mức thua lỗ cứ tiếp tục tăng vọt, doanh thu sụt giảm tới 38% từ năm 2007 tới 2009. Chịu đời hết xiết, tháng 8-2010, Newsweek và website Newsweek.com bị ông chủ là công ty The Washington Post Company bán cho Sidney Harman, một nhà tiên phong về âm thanh 92 tuổi, trong một thương vụ chuyển nhượng trị giá… 1 USD.

Hai tháng sau khi có chủ mới, Newsweek được sáp nhập với website thời sự The Daily Beast để hình thành Công ty Newsweek Daily Beast. Tổng biên tập Tina Brown của The Daily Beast đã trở thành người phụ trách nội dung của 2 tờ báo này. Sau khi ông chủ mới Harman qua đời, Newsweek trở thành con chung của công ty quản lý di sản cùa ông Harman và công ty Internet Mỹ IAC. Tháng 10-2012, sếp tổng Brown loan báo rằng Newsweek sẽ ngưng bản in ở Mỹ sau số đề ngày 31-12-2012 và chuyển toàn bộ sang online với tên mới là Newsweek Global.

Vào tháng 8-2013, tròn 3 năm sau khi bị bán khỏi nhóm Washington Post, Newsweek lại có chủ mới là công ty truyền thông IBT Media. Lần này Newsweek cũng ra đi một mình, vì IBT Media chỉ mua lại thương hiệu Newsweek và phiên bản online của nó, không bao gồm The Daily Beast. Thương vụ giao dịch giữa IBT Media và IAC được giữ bí mật. Người ta bàn tán hoặc là The Daily Beast không được mua lại, hoặc là tờ báo này chỉ muốn “rũ bỏ cục nợ” Newsweek mà mình từng phải cưu mang.

Nhưng dù bầm giập như vậy, Newsweek giờ đây lại có cơ hội “trên tay người đọc”, trở lại với bản in trên giấy.

Tất nhiên, trong lần trở lại này, tuần báo thời sự Newsweek chỉ còn mang cái măng-sết (manchette) cũ, chứ nó đã được lột cả xác lẫn hồn.

Tổng biên tập mới của Newsweek, Jim Impoco, mô tả đây sẽ là một tờ “tạp chí hàng tháng xuất bản hàng tuần”. Về hình thức, nó có nghĩa là Newsweek mới sẽ được in đẹp hơn, sang trọng hơn. Số đầu tiên này dày 68 trang đã được in trên giấy bóng loáng và dày, không còn mang dáng dấp “bình dân” như xưa. Những món ăn thời sự chính trị được dọn trên những bàn tiệc thịnh soạn. Và người đọc cũng sẽ khác trước, chủ yếu là những người chấp nhận bỏ ra 7,99 USD để mua một tờ (nếu đăng ký nguyên năm là 149,99 USD được tặng thêm quyền đọc báo điện tử).

Newsweek số trở lại đầu tiên chỉ được in 70.000 bản. Hãng IBT Media cho biết họ sẽ cố gắng nâng số lượng phát hành lên đạt 100.000 bản/kỳ. Đây là một mục tiêu quá khiêm tốn so với lượng phát hành thời hoàng kim của Newsweek lên tới 3,3 triệu bản/kỳ.

Và để “câu” bạn đọc cho lần trở lại này, Newsweek đã có một chuyên đề ngoài bìa với một bài viết độc quyền dài gần 3.400 chữ của nữ phóng viên tự do nay trở thành phóng viên cao cấp của báo Leah McGrath Goodman. Newsweek khẳng định mình đã tìm và gặp được cha đẻ của đồng tiền ảo Bitcoin đang gây nóng bỏng trên toàn cầu. Đó là ông Satoshi Nakamoto, một người Mỹ gốc Nhật 64 tuổi đang sống một cách lặng lẽ ở Los Angeles (bang California). Chuyên đề “giựt gân” này kể về cuộc gặp gỡ nhân vật huyền thoại và bí ẩn đã giấu mặt suốt 5 năm nay, kể từ khi Bitcoin ra đời hồi năm 2009.

Chắc chắn IBT Media có những niềm tin và kế hoạch mới khi quyết định cho Newsweek tái xuất giang hồ trên kệ báo giữa lúc không còn là thời hoàng kim của báo in. Hy vọng họ sẽ tìm ra được lối thoát cho rất nhiều tờ báo khác trên thế giới đã phải “giã từ cuộc chơi” trong mấy năm gần đây.  Tôi thì tin rằng nếu đừng đặt ra những mục tiêu quá tham vọng và có thể kết hợp tốt giữa 2 hình thức in và điện tử, nói chung là biết “liệu cơm gắp mắm”, Newsweek sẽ vẫn tiếp tục sống được, không sống tốt thì cũng sống khỏe!

PHẠM HỒNG PHƯỚC

(Saigon 7-3-2014)

Bìa tờ Newsweek số in cuối cùng (31-12-2012).

Bìa tờ Newsweek số trở lại (14-3-2014).

Tác giả và tờ Newsweek bản tiếng Nhật vẫn được xuất bản bình thường ở Tokyo hồi tháng 9-2013.